Wedergeboorte, ook voor ons?

Wedergeboorte, ook voor ons?
door Wim Janse.

Er is een misverstand over de betekenis van wat in de gebruikelijke vertalingen weergegeven wordt met "wedergeboorte." Er zijn in het Grieks twee woorden die in de vertalingen met "wedergeboorte" worden weergegeven:

1. anagennao (bv. in 1 Petrus 1:3 en 1:23)
2. palingenesia (bv. Matt. 19:28 en Titus 3:5).
en er is de combinatie van twee woorden:
3. gennao anoothen (bv. Joh. 3:3 en 3:7)

Laten we eens kijken wat ze werkelijk betekenen.

Genao betekent "voortbrengen". Onze woorden genereren en generatie zijn er van afgeleid. Het voorzetsel "ana" kennen wij ook in ons woord "anabaptisme" - wederdopen. Hierbij wordt de doop herhaald, een zelfde handeling. Het is dus iets van hetzelfde, er verandert niets. Zo kunnen we anagennao inderdaad vertalen met wedergeboren worden, iets nogmaals geboren laten worden, zonder dat er iets andersoortigs uit voortkomt.

Ook hier betekent genesia weer voortbrengen. Wij kennen dit ook van "Genesis," het begin van de schepping. Het voorzetsel "palin" geeft aan het voortbrengen een andere betekenis. Palin betekent "opnieuw." Wij kennen "palin" ook in onze taal, namelijk in "palindroom" (of keerwoord), een begripsomschrijving van een woord waarbij het eerste deel van een woord in het tweede deel in een andere lettervolgorde wordt herhaald. Lepel, radar en renner zijn er voorbeelden van. Het eerste deel van het woord krijgt in het tweede deel een andere betekenis. Je kunt het ook met getallen doen. 1230321 is ook een palindroom. Honderd-drie-en-twintig wordt in het tweede deel drie-honderd-een-en-twintig. U ziet het, de inhoud van het tweede deel is veranderd. Dit kan ons helpen met het vaststellen van de betekenis van palingenesia. In tegenstelling tot anagennao, waar op zich niets veranderd, wordt bij palingenensia iets nieuws voortgebracht, iets dat nog niet eerder bestond, andersoortig. Dat kennen wij als de nieuwe schepping (2 Kor. 5:17 en Gal. 6:15).

Hier hebben we de combinatie van twee woorden. Het eerste is weer dat voortbrengen, het tweede, anoothen, betekent "opnieuw" of "nog een keer". Het is dus eigenlijk een andere versie van anagennao.

Bij de apostel Paulus vind je alleen palingenesia (letterlijk palingenesias - van wedergeboorte), en wel in Titus 3:5. Het gaat daar over het "bad van wedergeboorte." Dat het hier niet om de waterdoop gaat mag duidelijk zijn, want Paulus heeft, op een paar personen na, niemand in water gedoopt en hij is er later mee gestopt. Het gaat hier om de doop in geest. Johannes de Doper kondigde al aan dat de Heer niet in water zou dopen, maar in geest (Matt. 3:11; zie ook Hand 11:16). Door die doop in geest worden we palingenesia, een nieuwe voortbrenging van een andere soort.

Anagennao en gennao anoothen komen alleen voor in de delen van het Nieuwe Testament die aan Israel zijn gericht, Paulus gebruikt ze nergens. Voor ons geldt alleen de nieuwe schepping of, zoals in Titus 3:5, palingenesia, iets opnieuw voortbrengen, maar dan andersoortig.